Unia Europejska obrała sobie za cel dekarbonizację gospodarki i osiągnięcie pełnej neutralności klimatycznej do 2050 roku. Kluczowymi dla realizacji tego celu są sektor budowlany i sektor nieruchomości, które odpowiadają za 36% emisji gazów cieplarnianych związanych ze zużyciem energii w UE. W aspekcie przedstawionych faktów kluczowe znaczenie ma metodyka wyznaczania śladu węglowego w budownictwie.
Firma Ramboll i Uniwersytet KU Leuven opracowały raport pt.: „Polityki wdrażania przepisów w zakresie śladu węglowego w całym cyklu życia budynków w krajach UE-27 mające na celu obniżenie wbudowanej emisji dwutlenku węgla w nowych budynkach” (ang. „Whole life carbon models for the EU27 to bring down embodied carbon emissions from new buildings”). Poniżej prezentujemy główne wnioski z raportu.
Emisje gazów cieplarnianych z budynków są regulowane na szczeblu unijnym i krajowym w oparciu o wymogi w zakresie efektywności energetycznej. Zazwyczaj w świadectwie charakterystyki energetycznej podawana jest roczna emisja CO2 powstała wyniku zużycia energii w fazie eksploatacji obiektu, tzw. emisja operacyjna. Natomiast tylko w kilku krajach Unii Europejskiej istnieją wymagania prawne dotyczące analizy emisji gazów cieplarnianych w całym cyklu życia (WLC), które obejmują również emisje gazów cieplarnianych z etapu produkcji wyrobów budowlanych, transportu, procesów budowlanych oraz czynności po wyłączeniu budynków z eksploatacji (rozbiórka, transport i przetwarzanie/usuwanie odpadów). Proponowana zmiana Dyrektywy w sprawie charakterystyki energetycznej budynków ma na celu uwzględnienie przepisów dotyczących WLC na poziomie UE.
W omawianym raporcie przeanalizowano krajowe polityki z wybranych państw w Europie, które posiadają najbardziej rozwinięte przepisy w zakresie WLC. Należą do nich Dania, Finlandia, Francja, Holandia i Szwecja. Każdy z tych krajów posiada lub przygotowuje wymogi sprawozdawcze dotyczące wbudowanego śladu węglowego dla projektów budowlanych nowych budynków wraz z obowiązującymi dopuszczalnymi wartościami, które określają maksymalne progi emisji gazów cieplarnianych. Jednym z kluczowych efektów wykonanej analizy porównawczej jest zidentyfikowanie najlepszych praktyk w zakresie wybranych aspektów WLC, które mogą zostać wykorzystane przy tworzeniu przepisów na poziomie unijnym.
UE opracowała ramy systemu Level(s), który umożliwia ocenę i raportowanie wpływu obiektu budowlanego na środowisko za pomocą jednolitej metodyki. Ramy systemu Level(s) oparte są o normę EN 15978:2011 i określają kilka makrocelów, w tym analizy WLC. Wymagania są definiowane na trzech poziomach na osi czasu realizacji projektu – dla projektu koncepcyjnego, następnie dla bardziej szczegółowych projektów: budowlanego i wykonawczego, a na końcu dla stanu powykonawczego oraz fazy użytkowania. Wszystkie pięć analizowanych krajów opracowało swoje przepisy dotyczące obliczania WLC w oparciu o normę EN 15978, a zatem w ogólnej zgodności z ramami Level(s).
Porównując krajowe podejścia legislacyjne w rozpatrywanych krajach, pierwszym podstawowym podobieństwem jest zakres przeznaczenia/funkcji budynków, do których stosuje się przepisy. Obejmuje on zawsze nowe budynki mieszkalne i biurowe. Podobnie zakres elementów budynku w dużej mierze się pokrywa. Fundamenty, ściany wewnętrzne i zewnętrzne, stropy i fasady są wszędzie wymieniane jako główne czynniki wpływające na wbudowaną emisję dwutlenku węgla, dlatego też analizy tych elementów są wymagane we wszystkich krajach.
Zakres cyklu życia jest bardziej zróżnicowany w poszczególnych krajach. Szwecja wymaga obliczenia jedynie emisji wbudowanych, natomiast Francja i Holandia nakładają obowiązek analizy WLC dla wszystkich etapów cyklu życia, ale emisje operacyjne są uwzględniane w odrębnych aktach prawnych. Dania i Finlandia plasują się pomiędzy tymi dwoma krajami, określając pewne moduły, które należy obliczyć, uwzględniając (w przypadku Finlandii) emisje operacyjne.
Na bardziej szczegółowym poziomie, parametry wejściowe metody LCA różnią się znacznie między poszczególnymi krajami. Odnosi się to przede wszystkim do definicji powierzchni budynku, danych dotyczących wskaźników emisji dla wyrobów i procesów budowlanych oraz uwzględniania sekwestracji węgla biogennego w wyrobach budowlanych.
W Polsce wiele środowisk naukowych, instytucji rządowych i samorządowych, organizacji pozarządowych oraz przedsiębiorstw zastanawia się nad ujednoliceniem metodyki liczenia śladu węglowego w budownictwie w całym cyklu życia. Biorąc pod uwagę różnorodność rozwiązań przedstawionych w raporcie firmy Ramboll i Uniwersytet KU Leuven oraz perspektywę projektowania od 2030 roku wszystkich budynków jako zeroemisyjne, Krajowa Agencja Poszanowania Energii zaprasza wszystkich zajmujących się w Polsce śladem węglowym w budownictwie do wspólnych działań. Zainteresowanych inicjatywą KAPE prosimy o zgłoszenia na adres iwojdyla@kape.gov.pl lub aweglarz@kape.gov.pl.
Artykuł powstał w ramach projektu „Establishing whole-life carbon of buildings in Poland” realizowanego przez Krajową Agencję Poszanowania Energii S.A. ze środków European Climate Foundation.
